Ongeveer honderd jaar geleden richtte Arnold Schönberg het ‘Verein für musikalische Privataufführungen’ op. Een onnoemelijk lange lijst nieuw gecomponeerde werken die uit de reguliere concertzalen werden geweerd vanwege hun uitgesproken modernistisch karakter werden hier voor het kruim van de Weense kunstwereld uitgevoerd. Symfonische werken werden wegens geldgebrek uitgevoerd in versies voor één of twee piano’s.
Maar er dook ook een andere, bijzonder kleurrijke bezetting op waarin ,naast enkelvoudig bezette strijkers en blazers, harmonium en piano een bepalende rol spelen.
De exploratie van deze gereduceerde orkestwerken betekende voor Het Collectief meteen ook de ontdekking van het harmonium als kamermuziekinstrument.
De mogelijkheden van dit in 1840 ‘officieel’ geïntroduceerde instrument zijn bekend: een heel eigen rijke sonoriteit en vooral een flexibele dynamiek die perfect aansluit bij de expressieve, romantische stijl die vele componisten in die tijd hanteerden. De wens om dit instrument een meer prominente rol te laten spelen in een kamermuziekprogramma bracht ons tot een ensemble met piano en enkele strijkers.
Met deze instrumenten brengen we één van de meest inspirerende tijdsgewrichten tot leven. Wanneer de negentiende eeuw zijn zwanenzang inzet borrelen overal in Europa nieuwe strekkingen op in de culturele wereld. De dreiging van de ‘Groote Oorlog’ weekt sentimenten los van uiteenlopende aard: verwarring, nostalgie, vluchten naar het ideële, modernistische dadendrang,…
Zo maken we kennis met de laatste werken van Brahms en Dvorak, coryfeeën van een vertrouwde negentiende eeuwse romantiek. In de decennia nadien zien we figuren als Sigfrid Karg-Elert opduiken, die kennis nemen van de moderniteit, maar tegelijkertijd geen afstand willen doen van de Wagneriaanse toonspraak. In dezelfde jaren veroorzaakt Alban Berg oproer met zijn Altenberg Lieder Opus 4. Het zogenoemde ‘Skandalkonzert’ in Wenen (1913) werd vroegtijdig stopgezet vanwege elkaar bekampende concertgangers.
Vijf jaar later had het eerste concert van Schönbergs ‘Verein’ plaats. De cirkel is rond…
Thomas Dieltjens, piano
Dirk Luijmes, harmonium
Wibert Aerts, viool
Vincent Hepp, viool & altviool
Martijn Vink, cello
Concertkalender
2021.07.19 Internationaal Orgelfestival Haarlem (NL) - PREMIERE